အဂၤလိပ္စကား ဘယ္လိုေျပာမလဲ ?

How to speak English ?

စကားေျပာျခင္းသည္ လူမႈဆက္ဆံေရးတြင္ အလြန္အေရးပါေသာ က႑တစ္ခုျဖစ္သည္။ လူသားတိုင္း ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် အေၾကာင္းအရာမ်ားစြာကို စကားျဖင့္ ေျပာဆိုဆက္ဆံ ေနၾကရသည္။ စကားကို စနစ္တက် ေျပာတတ္ျခင္းသည္လည္း အရည္အခ်င္းတစ္ခု ျဖစ္သည္။ မိခင္ဘာသာစကားကိုပင္ စကားေျပာတတ္သူတိုင္း မိန္႔ခြန္းမ်ား၊ ေဟာေျပာခ်က္မ်ား စသည္ျဖင့္ အေျခအေနအမ်ဳိးမ်ဳိးကို စနစ္တက် ေျပာဆိုတတ္ရန္ မလြယ္ဘဲ စနစ္တက်ေလ့က်င့္ရန္ လိုအပ္သည္။ ႏိုင္ငံျခားဘာသာစကားျဖစ္ေသာ အဂၤလိပ္ဘာသာစကားအတြက္မူ ပိုမိုေလ့က်င့္ရန္လိုအပ္သည္။ ပထမဆံုး အေရးႀကီးသည္မွာ ယခင္ ေျပာခဲ့သည့္အတိုင္း အသံ၏သေဘာတရားကို မွန္မွန္ကန္ကန္ စနစ္တက်ေလ့က်င့္ရမည္။

          စကားေျပာျခင္းဆိုသည္ ပန္ကံုးတစ္ကံုး သီကံုးသည္ႏွင့္ အလားသ႑ာန္ တူပါသည္။ ပန္းကံုးတစ္ကံုး သီကံုးရာတြင္ ပန္းကံုးတြင္ ပါဝင္ေသာ အရာမ်ားကို စနစ္တက် မသံုးသပ္မိၾကသကဲ့သို႔ စကားတြင္ ပါဝင္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ခြဲျခမ္းစိတ္္ျဖာေလ့လာရန္ ေမ့ေလ်ာ့ ေနတတ္ၾကသည္။ ဆဲလ္မ်ားျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားေသာ ပြင့္ခ်ပ္မ်ားပါဝင္သည့္ ပန္းပြင့္မ်ားကို အပ္ခ်ည္ႀကိဳးျဖင့္ သီးကံုး လိုက္ေသာအခါ ပန္းကံုးတစ္ကံုး ျဖစ္လာသည္။ ထို႔အတူ စကားေျပာျခင္းသည္ အသံျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားေသာ စကားလံုးမ်ားကို ဝါက်မ်ားအျဖစ္ တည္ေဆာက္ကာ ၎ဝါက်မ်ားကို ေျပာလိုေသာအေၾကာင္းအရာ သက္ေရာက္ေအာင္ စုုစည္းလိုက္ျခင္းျဖင့္ စကားျဖစ္လာသည္။

ပန္းကံုး           =       စကား

ပန္းပြင့္            =       ဝါက်

ပြင့္ခ်ပ္            =       စကားလံုး

ဆဲလ္             =       အသံ

အပ္ခ်ည္ႀကိဳး    =       ေျပာလိုေသာ အေၾကာင္းအရာ

ေဖာ္ျပပါဆက္စပ္မႈ ပံုစံသည္ ဘာသာစကား ေလ့လာသူတိုင္းအတြက္ စနစ္တက်ေလ့လာသင္ယူရန္ အေထာက္အကူ ျပဳႏုိင္ပါသည္။  စကားေျပာဆိုရာတြင္ အေရးႀကီးသည့္ အေျခခံအေၾကာင္း (၂) ခ်က္မွာ ရွင္းလင္းျပတ္သားရန္ ႏွင့္ ေခ်ာေမြ႔ေျပျပစ္ရန္ ျဖစ္သည္။ ေျပာစကားတြင္ ရွင္းလင္းျပတ္သားမႈသည္ အေရးႀကီးေသာ အေၾကာင္းတစ္ခ်က္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အသံကို စနစ္တက် နားလည္ ေလ့က်င့္ရန္ လိုအပ္သည္၊ အသံ၏ သေဘာတရားမ်ားကို ေသေသခ်ာခ်ာ နားလည္မွသာ ေျပာစကားမ်ားကို နားလည္ႏိုင္ၿပီး ျပန္လည္အတုယူေျပာဆိုႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ သို႔ပါ၍ ဦးစြာ အသံ၏ သေဘာတရားမ်ားကို အေသးစိတ္ေျပာလိုပါသည္။

အသံ(Sound)

          အဂၤလိပ္ဘာသာစကားတြင္ အသံထြက္(pronunciation) ႏွင့္ စာလံုးေပါင္း(spelling) ထပ္တူ မညီသည္မွာ (၇၀) ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ခန္႔အထိ ရွိသည္။ စာလံုးေပါင္းပံုစံ တူေသာ္လည္း အသံထြက္ မတူသည္ကို အမ်ားအျပား ေတြ႔ရမည္။ (e.g. put, but) စာလံုးေပါင္းပံုစံ မတူဘဲ အသံထြက္ တူညီသည္ ကိုလည္း ေတြ႔ရမည္။ (e.g. see, key, tea) အကၡရာတစ္ခု(alphabet) သည္ စကားလံုးတစ္ခု၏ စာလံုးေပါင္းတြင္ ပါဝင္ၿပီး အသံထြက္ရာတြင္ မပါဝင္သည္ကိုလည္း ေတြ႔ရသည္။ (e.g. psychology, listen) ထို႔ေၾကာင့္ အဂၤလိပ္စကားလံုးတစ္ခုကို စာလံုးေပါင္းအတိုင္း အသံထြက္၍မရေသာေၾကာင့္ အသံမ်ားကို ေသေသခ်ာခ်ာ ေလ့လာရန္လိုသည္။ အဂၤလိပ္ဘာသာစကားတြင္ အကၡရာ(alphabet) ၂၆ လံုးသာရွိေသာ္လည္း ဗ်ည္းသံ(consonant sound) ၂၄ သံ ႏွင့္ သရသံ(vowel sound) ၂၀ စုစုေပါင္း ၄၄-သံ ရွိသည္။ အသံထြက္မ်ားကို စာျဖင့္အတိအက် ေရးသားေဖာ္ျပရန္ မလြယ္ကူသျဖင့္ အသံထြက္သေကၤတ (phonetic symbols) မ်ားႏွင့္ ဥပမာ စကားလံုးမ်ားျဖင့္သာ ေဖာ္ျပပါမည္။

ဗ်ည္းသံမ်ား(consonant sounds)

          p        pen, copy, tap

          b        back, baby, job

          t         tea, tight, knot

          d        day, ladder, odd

          k        key, school, clock

          g        get, giggle, dog

          tʃ        church, match, nature

          dʒ       judge, age, soldier

          f         fat, coffee, rough

          v        view, heavy, move

          θ        thing, author, path

          ð        this, other

s        soon, cease, sister                      

z        zero, music, roses, buzz

ʃ         ship, sure, national

ʒ        pleasure, vision

h        hot, whole, ahead

m       more, hammer, sum

n        nice, know, funny, sun

ŋ        ring, anger, thanks, sung

l         light, valley, feel

r         right, wrong, sorry, arrange

j         yet, use, beauty, few

w       wet, one, when, queen

သရသံမ်ား (vowel sounds)

ɪ         kit, bid, minute

e        dress, bed, head

æ       trap, bad

ɒ        lot, odd, wash

ʌ        strut, mud, love, blood

ʊ        foot, good, put

iː        fleece, sea, machine

eɪ       face, day, break

aɪ       price, high, try

ɔɪ       choice, boy

uː       goose, two, blue, group

əʊ      goat, show, no

aʊ      mouth, now

ɪə       near, here, weary

eə      square. fair, various

ɑː       start, father

ɔː       thought, law, north, war

ʊə      poor, jury, cure

ɜː       nurse, stir, learn, refer

ə        about, common, standard

i         happy, radiate, glorious

u        thank you, influence, situation

ဖိသံ (Stress)

အသံ၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ားတြင္ ဗ်ည္းသံ၊ သရသံမ်ားသာမက stress သည္ အေရးပါေသာ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခု ျဖစ္သည္။ ရွင္းလင္း ျပတ္သားေသာ စကားျဖစ္ရန္ အတြက္ ဖိသံ(stress)ကို စနစ္တက် အသံုးျပဳတတ္ရန္လည္း လုိအပ္သည္။ ဖိသံ(stress)ကို နားလည္ရန္ စကားလံုးတစ္လံုးတြင္ ပါဝင္ေသာ အသံ(ဝဏၰ) မ်ားကို သိရမည္။

ဥပမာ   syl-la-ble       အသံ ၃-သံ

          in-sti-tu-tion   အသံ ၄-သံ

၎အသံ(ဝဏၰ) မ်ားေပၚတြင္ ဖိေသာအသံ(stress)ကို ' အမွတ္အသားျဖင့္ ေဖာ္ျပသည္။ စကား၏ဝတၱရား (part of speech) အေပၚတြင္မူတည္၍ stress ေျပာင္းသြားတတ္ပါသည္။ အသံ-၂သံ ရွိေသာ စကားလံုးတစ္လံုးတြင္ နာမ္(noun)ကို ပထမအသံတြင္ ဖိရၿပီး ႀကိယာ(verb) ကို ဒုတိယအသံတြင္ ဖိရသည္။

ဥပမာ            noun          verb  

                   'object          ob'ject

                   'convict         con'vict

                   'import                   im'port

                   'record          re'cord

ခၽြင္းခ်က္         ad'dress        ad'dress

                   'promise        'promise

                   'comment      'comment

ေရွ႕ဆက္ပုဒ္(prefix) ပါဝင္ေသာ အသံ(၂)သံရွိ စကားလံုးမ်ား

ေရွ႕ဆက္ပုဒ္မ်ား ျဖစ္ေသာ a-, be-,re- စသည္တို႔ပါဝင္ေသာ အသံ(၂)သံရွိစကားလံုးမ်ားတြင္ စကားလံုး၏ မူလအသံတြင္ သာ stress ရွိသည္။

e.g.              a'loud           a'rise            a'loft

                   br'fore          be'come        be'hind

                   re'clim           re'sent          re'turn

ေနာက္ဆက္ပုဒ္(suffix) ပါဝင္ေသာစကားလံုးမ်ား

ေဖာ္ျပပါေနာက္ဆက္ပုဒ္မ်ား ပါဝင္သည့္စကားလံုးမ်ားတြင္ စကားလံုး၏ ေနာက္ဆက္သံကို stress ျဖင့္ရြတ္ဆိုရသည္။

e.g.    (a) -eer         engi'neer                 volunt'eer                black marte'teer

          (b) -iee                   addre'see                pay'ee                    emplo'yee

          (c) -ique        uni'ique                   physi'que                 ob'lique

(d) -ain         ob'tain                    enter'tain                 ascer'tain               

          (e) -esque     pictu'resque             gro'tesque               bur'lesque

          (f) -esec        co'alesce                

          (g) -itis          arthr'itis                  bron'chitis

          (h) -ete                  de'lete                    comp'lete

          (i) -aire         question'naire           million'naire

          (j) -ette                  cigare'tte                 cass'ette

          (k) -ade        lemo'nade               per'vade

          (l) -ever        when'ever                how'ever

          (m) -ese        chi'nese                  bur'mese

          (n) -esent      ado'lesent               efferve'sent

အသံအနိမ့္အျမင့္ (Intonation)

          စကားေျပာဆိုရာတြင္ ပိုမိုရွင္းလင္းနားလည္ႏိုင္ေစရန္ intonation ကလည္း အေရးႀကီးပါသည္။ စကား၏အဓိပၸာယ္၊ စကားေျပာသူ၏သေဘာထား၊ စကား၏ဆိုလိုရင္း စသည္တို႔ကို နားလည္ႏို္င္ရန္ intonationက ကူညီ ေပးႏိုိင္ပါသည္။ စကားေျပာဆိုရာတြင္ intonation ေျပာင္းသြားပါကလည္း ဆိုလိုရင္း ရည္ရြယ္ခ်က္ ေျပာင္းသြားႏိုင္သည္ကို သတိျပဳရမည္။ အဂၤလိပ္စကား ေျပာဆိုရာတြင္ နားလည္ထားရမည့္ အေျခခံ intonation (၃)မ်ဳိးကို "အဂၤလိပ္ဘာသာစကားကို ခ်ဥ္းကပ္ျခင္း" ေဆာင္းပါး ( Education Digest Journal အတြဲ-၁၊ အမွတ္-၃၅၊၃၆ )တြင္ ေဖာ္ျပၿပီးျဖစ္သည္။ အသံထြက္သည္ listening အတြက္ေရာ speaking အတြက္ပါ အလြန္ေရးႀကီးပါသည္။ အသံထြက္ကို သတိမထားပါက နားေထာင္ရာတြင္ လည္းေကာင္း၊ ေျပာဆိုရာတြင္လည္းေကာင္း နားလည္မႈလြဲမွားႏိုင္ပါသည္။ ဥပမာ- row ႏွင့္ roll ကို ၾကားေသာအခါ သတိမထားပါက နားၾကားလြဲကာ အဓိပၸာယ္ပါလြဲမွား ႏိုင္သည္။

          အသံ၏သေဘာတရားမ်ားကို နားလည္လွ်င္ ၎ကိုအေျခခံကာ အဂၤလိပ္စကားေျပာကို မည္သို႔ ေလ့က်င့္ရမည္ကို္ ဆက္လက္ေျပာလိုပါသည္။ ပထမဆံုးသတိျပဳရန္ အခ်က္မွာ မွန္ကန္သည္အထိ ထပ္ခါထပ္ခါ၊ အႀကိမ္ႀကိမ္ ေလ့က်င့္ျခင္းသည္ ေလ့လာမႈအားလံုးအတြက္ အျမန္ဆံုးေသာနည္းလမ္း ျဖစ္သည္။

-       Television, Video, News, Tape, CD, DVD စသည္မ်ားကို အသံုးျပဳကာ Native speaker မ်ား၏ အသံမ်ားကုိ တတ္ႏိုင္သမွ် နားေထာင္ပါ၊ ၎ကိုအတုယူၿပီးေျပာဆိုျခင္းျဖင့္ တိက်ေသာ sound, stress, intonation မ်ားကို ရရိွႏိုင္သည္။ အတုယူေျပာဆိုရာတြင္ Video Lesson မ်ားျဖစ္ပါက ၎တို႔၏ ပါးစပ္လႈပ္ရွားမႈကို သတိထားၿပီး ေလ့လာပါ၊ အသံထြက္ရာတြင္ အေထာက္အကူျပဳႏိုင္ပါသည္။

-       အဂၤလိပ္စကားေျပာေလ့က်င့္ရာတြင္ ေတးဂီတမ်ားသည္လည္း အလြန္ထိေရာက္သည္၊ လူတိုင္းသည္ ဂီတကို ႏွစ္သက္ၾကေသာေၾကာင့္ ေတးသီခ်င္းမ်ားကို လိုက္ဆိုျခင္းက စကားေျပာရာတြင္ ေခ်ာေမြ႕ေစႏိုင္သည္။

-       တစ္ေန႔လွ်င္ ၁၅-၂၀ မိနစ္ခန္႔ စာပိုဒ္မ်ားကို အသံထြက္ဖတ္ပါ၊ စာဖတ္ရာတြင္ အသံထြက္မ်ားကို ႀကိဳးစားၿပီး မွန္မွန္ကန္ကန္ ဖတ္ပါ၊ သံုးလခန္႔ ဆက္တိုက္ဖတ္လွ်င္ ပါးစပ္ၾကြက္သားမ်ား သန္မာၿပီး စကားေျပာရာတြင္ အေထာက္အကူျပဳႏိုင္သည္ကုိ သုေတသနမ်ားတြင္ အတိအက်ေဖာ္ျပထားသည္။

-       အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို ေလ့က်င့္ရာတြင္ မိမိ၏အသံကို အသံဖမ္းၿပီး ျပန္လည္စစ္ေဆးပါ၊ မူရင္းအသံမ်ားႏွင့္ ျပန္လည္စစ္ေဆးကာ အမွားမ်ားကို သတိထားၿပီး မွန္သည္အထိ အႀကိမ္ႀကိမ္ အထပ္ထပ္ ေလ့က်င့္ပါ။ ပထမဆံုး အသံထြက္မွန္ရန္သာ ႀကိဳးစားပါ၊ အသံမွန္ေသာအခါ stress, intonation မ်ားကို ဆက္လက္ေလ့က်င့္ပါ၊ ေလ့က်င့္ရာတြင္ သတိျပဳရမည္မွာ ၾကားသည့္အတိုင္း ဆိုပါ၊ ဤေနရာတြင္ စာျဖင့္ေဖာ္ရသည္မွာ အတန္ခက္ခဲပါသည္၊ ဥပမာ အားျဖင့္ ယေန႔ေခာတ္ ကေလးငယ္မ်ားသည္ 'Justienber' စသည့္ ေရပန္းစားသည့္ အဂၤလိပ္သီခ်င္းမ်ားကို ၾကားရ မ်ားလာေသာအခါ နားရည္ဝၿပီး သီဆိုတတ္ၾကသည္၊ သီဆိုရာတြင္ ပီပီသသ မွန္မွန္ကန္ကန္ သီဆိုႏိုင္ၾကသည္ကုိ ေတြ႔ရသည္၊ ၎ကေလးငယ္မ်ားသည္ ၾကားသည့္အတိုင္း လိုက္ဆိုေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ အရြယ္ေရာက္ၿပီးသူမ်ားကမူ နားကၾကားေသာ္လည္း မူလအသံကို သတိမထားဘဲ မိမိအသံ ထြက္တတ္သလို ဆိုတတ္ၾကသည္၊ ထိုအခ်က္ကို သတိထား ဆင္ျခင္ၾကရမည္။

-       အဂၤလိပ္ဘာသာစကားသင္ၾကားေသာ စာသင္ခန္းအျပင္ ပတ္ဝန္းက်င္တြင္လည္း တတ္ႏိုင္သမွ် အဂၤလိပ္လိုသာ ေျပာဆိုပါ၊ မိမိေလ့က်င့္ မွတ္သားထားေသာ စကားလံုး၊ ဝါက်မ်ားကို အဂၤလိပ္ စကားေျပာသည့္ အခ်ိန္တိုင္းတြင္ ထည့္ၿပီးေျပာပါ။

-       ႐ိုး႐ိုးစကားေျပာပံုစံမ်ား ေလ့က်င့္ၿပီးေသာအခါ မိန္႔ခြန္းမ်ား၊ သတင္းမ်ား အစရွိသည္ျဖင့္ လိုအပ္သည္မ်ားကို အထက္ပါနည္းမ်ားအတိုင္း ဆက္လက္ေလ့က်င့္ပါ၊ စကားေျပာဆိုရသည့္ အေျခအေန ေျပာင္းသည္ႏွင့္အမွ် ေျပာရသည့္ပံုစံမ်ား ေျပာင္းလဲသြားသည္ကိုေတြ႔ရလိမ့္မည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ေစ်းဝယ္ရာတြင္ ေျပာသည့္စကားေျပာ ႏွင့္ ႐ံုး႒ာနမ်ားတြင္ ေျပာသည့္စကားေျပာပံုစံမ်ား တူမည္မဟုတ္ပါ။ (စကားလံုးအသံုးအႏႈန္း၊ ေလယူေလသိမ္း၊ အထူးသျဖင့္ ေျပာဟန္ဆိုဟန္မ်ား မတူညီသည္ကိုဆိုလိုသည္)

          အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို အေျခခံကာ ေန႔စဥ္မွန္မွန္ ေလ့က်င့္လွ်င္ အဂၤလိပ္ဘာသာစကားကို အတိုင္းအတာတစ္ခု အထိ မွန္မွန္ကန္ကန္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေခ်ာေခ်ာေမြ႔ေမြ႔ ေျပာဆို ႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ "The fastest way to learn anything is to do again and again until to get it right." ဟူေသာစကားအတိုင္း လိုခ်င္သည့္ ပန္းတိုင္ကို ေရာက္သည္အထိ စိတ္ရွည္ရွည္ျဖင့္ အႀကိမ္ႀကိမ္ေလ့က်င့္ကာ လမ္းေၾကာင္းမွန္ေပၚတြင္ ေလွ်ာက္လွမ္းႏိုင္ၾကပါေစေၾကာင္း ေရးသားလိုက္ပါသည္။

Ref: SPOKEN – CONVERSATIONAL ENGLISH; A Resource Book for Teachers of English

ေအာင္ကိုဦး (UMK)